Kiểm định thiết bị X-Quang | Quy trình thực hiện như thế nào?

Kiểm định máy X-quang tổng hợp dùng trong y tế là hoạt động cần thực hiện vì để đảm bảo sự hoạt động ổn định và chính xác của thiết bị này. Trong bài viết dưới đây, cùng Viện đào tạo Vinacontrol tìm hiểu rõ hơn về hoạt động này.

1. Hoạt động kiểm định máy X-quang tổng hợp

Thiết bị chụp X-quang tổng hợp dùng trong y tế là thiết bị phát tia X được lắp đặt cố định và sử dụng để chụp chẩn đoán bệnh trong y tế; được phân biệt với thiết bị X-quang soi chiếu, thiết bị X-quang tăng sáng truyền hình, thiết bị X-quang chụp răng, thiết bị X-quang chụp vú, thiết bị chụp X-quang di động, thiết bị chụp cắt lớp vi tính CT Scanner, thiết bị X-quang đo mật độ xương, thiết bị X-quang chụp can thiệp và chụp mạch, thiết bị X-quang thú y.

Kiểm định máy X-quang là hoạt động kiểm tra, đánh giá các thông số kỹ thuật của thiết bị nhằm đảm bảo sự hoạt động ổn định và chính xác.

✍  Xem thêm: [TỔNG HỢP] Danh mục thiết bị y tế phải được kiểm định an toàn

2. Những thông số kỹ thuật cần biết

Các tổ chức, cơ sở y tế sử dụng thiết bị bức xạ cần nắm vững những thông số kỹ thuật và định nghĩa sau:

• Các yêu cầu chấp nhận là các yêu cầu tối thiểu hoặc giới hạn phải đạt được đối với các đặc trưng làm việc của thiết bị chụp X-quang. Các yêu cầu chấp nhận thường liên quan đến độ chính xác của các chế độ đặt thiết lập và các điều kiện làm việc của thiết bị.

• Kiểm định thiết bị chụp X-quang là việc kiểm tra và chứng nhận các đặc trưng làm việc của thiết bị bảo đảm theo các yêu cầu chấp nhận.

• Điện áp đỉnh (kVp) là điện áp cao áp đỉnh sau khi chỉnh lưu đặt vào giữa anot và catot của bóng phát tia X.

• Thời gian phát tia là thời gian thực tế mà thiết bị chụp X-quang phát tia X.

• Dòng bóng phát là cường độ dòng điện chạy từ anot đến catot của bóng phát tia X trong thời gian phát tia.

• Hằng số phát tia (mAs) là tích số dòng bóng phát (tính theo miliampe, mA) và thời gian phát tia X (tính theo giây, s).

• Liều lối ra là giá trị liều bức xạ gây bởi chùm bức xạ phát ra của bóng phát tại một điểm.

• Độ lặp lại liều lối ra là thông số đánh giá đặc trưng của thiết bị chụp X-quang tạo ra cùng một giá trị liều lối ra khi sử dụng cùng một chế độ đặt để chụp như nhau.

• Độ tuyến tính liều lối ra là thông số đánh giá đặc trưng của thiết bị chụp X-quang tại cùng một giá trị điện áp đặt khi tăng giá trị đặt hằng số phát tia mAs sẽ tạo ra liều lối ra với cường độ tăng tương ứng. Ví dụ, tại chế độ đặt 70 kVp và 20 mAs liều lối ra đo được là 50 mR, khi đó thiết bị chụp X-quang phát tia tại chế độ đặt 70 kVp, 20 mAs cần phải tạo ra liều là 100 mR tại cùng điểm đo.

• Kích thước tiêu điểm hiệu dụng là kích thước tiêu điểm thực tế (tính theo mm) của bia để tạo ra tia X.

• Độ chuẩn trực của chùm tia X là mức độ vuông góc của chùm tia X trung tâm với bộ phận thu nhận tia, được đánh giá qua độ lệch chuẩn trực (là độ lệch của tia trung tâm khỏi hướng vuông góc với bộ phận thu nhận tia).

• Độ trùng khít giữa trường sáng và trường xạ là độ trùng khít giữa trường ánh sáng tạo ra bởi bộ khu trú chùm tia so với vùng chiếu xạ do chùm tia X từ bóng phát tạo nên trên tấm ghi nhận ảnh (Phim chụp hoặc tấm ghi nhận ảnh kỹ thuật số).

• Chiều dày hấp thụ một nửa (HVL) là chiều dày của tấm lọc hấp thụ mà giá trị liều bức xạ của chùm tia X sau khi đi qua nó còn bằng một nửa so với giá trị đo khi không có tấm lọc hấp thụ.

✍  Xem thêm: Kiểm định máy phá rung tim | 3 nội dung quan trọng cần biết

3. Các mục kiểm định trong thiết bị chụp X-quang tổng hợp dùng trong y tế

•   Kiểm tra ngoại quan
•   Kiểm tra điện áp đỉnh (kVp)
•   Kiểm tra thời gian phát tia 
•   Kiểm tra liều lối ra
•   Kiểm tra tiêu điểm,đặc trưng chùm tia và lọc chùm tia

4. Quy trình kiểm định thiết X-quang tổng hợp dùng trong y tế:

Bước 1: Kiểm tra ngoại quan

• Kiểm tra thông tin thiết bị chụp X-quang

• Kiểm tra chuyển mạch (hoặc nút bấm đối với các thiết bị chỉ thị số) đặt chế độ và các chỉ thị

• Kiểm tra hoạt động cơ khí của các hệ thống

• Kiểm tra độ chính xác chỉ thị khoảng cách

Bước 2: Kiểm tra điện áp đỉnh

• Kiểm tra độ chính xác điện áp đỉnh

• Kiểm tra độ lặp lại của điện áp đỉnh

Bước 3: Kiểm tra độ chính xác thời gian phát tia

Bước 4: Kiểm tra liều lối ra

• Kiểm tra độ lặp lại liều lối ra

• Kiểm tra độ tuyến tính liều lối ra

Bước 5: Kiểm tra kích thước tiêu điểm hiệu dụng của bóng X-quang

Bước 6: Kiểm tra độ chuẩn trực của chùm tia X

Bước 7: Kiểm tra độ trùng khít giữa trường sáng và trường xạ

Bước 8: Kiểm tra lọc chụp tia sơ cấp - Đánh giá HVL

✍  Xem thêm: Kiểm định dao mổ điện | 4 thông tin quan trọng cần lưu ý

5. Các mốc thời gian cần thực hiện kiểm định thiết bị X-quang

Có 3 mốc thời gian kiểm định thiết bị X-quang bạn cần lưu ý bao gồm:

• Lần đầu đưa vào vào sử dụng

• Kiểm định định kỳ hai năm một lần

• Sau khi lắp đặt lại hoặc sửa chữa

Trên đây là toàn bộ nội dung về kiểm định thiết bị X-quang. Nếu quý tổ chức, cở sở y tế cần tư vấn thêm về hoạt động này vui lòng liên hệ với Viện đào tạo Vinacontrol qua hotline 1800.6083 hoặc để lại thông tin liên hệ để được hỗ trợ nhanh chóng nhất.